فرض کنید به عنوان مهندس یا تکنسین برق در یک کارخانه تولیدی مشغول به کار هستید. اپراتورِ تولید به شما مراجعه می‌کند و اعلام می‌کند که خط تولید از کار افتاده است و از شما می‌خواهد که مشکل را برطرف کنید. ابزاری که برای عیب‌یابی همراه خود به سالن تولید می‌برید، چیست؟
مطمئناً اولین ابزاری که به‌عنوان یک برق‌کار با هر سطح تخصصی به آن نیاز دارید، مولتیمتر است. در این مقاله، مولتیمتر و اهمیت آن به‌عنوان یک ابزار کارآمد برای اندازه‌گیری و عیب‌یابی در صنعت را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
مولتیمتر چیست و چه کاربردی دارد؟
مولتیمتر یک وسیله اندازه‌گیری الکترونیکی است که چندین پارامتر الکتریکی را اندازه می‌گیرد. همه مولتی‌مترها می‌توانند ولتاژ و جریان DC و AC و مقاومت را اندازه‌گیری کنند؛ اما برخی مولتی‌مترهای پیشرفته توانایی اندازه‌گیری ظرفیت خازن، اندوکتانس سلف، بهره ترانزیستور، دیوتی سایکل و دما را نیز دارند.
مولتی‌مترهای آنالوگ مقدار اندازه‌گیری را به‌وسیله یک عقربه روی یک صفحه مدرّج نمایش می‌دهند. مولتی‌مترهای دیجیتال یک صفحه نمایشگرِ عددی برای نمایش مقدار و نوع پارامتر اندازه‌گیری شده دارند و ارزان‌تر، دقیق‌تر و در برابر آسیب فیزیکی مقاوم‌ترند. شکل ۱ تصویر مولتیمتر آنالوگ و دیجیتال را نشان میدهد.
برخی مولتی‌مترهای دیجیتال این قابلیت را دارند که با سنسورهای مختلف مجهز شوند؛ مانند:
- سنسور نور
- سنسور صدا
- سنسور pH
- سنسور رطوبت
با اتصال کلمپ جریان به مولتیمتر می‌توان بدون اتصال الکتریکی با کابل، جریان گذرنده از آن را اندازه‌گیری کرد. در برخی مولتی‌مترها کلمپ جریان، یکپارچه با بدنه مولتیمتر طراحی می‌شود. در برخی دیگر باید آن را با از یک زوج‌سیم و کانکتور مخصوص به مولتیمتر وصل کرد. در شکل ۲ این دو نوع کلمپ جریان را مشاهده می‌کنید.
دسته‌بندی استاندارد مولتیمتر
مولتی‌مترهای دیجیتال بر اساس استاندارد IEC61010-1 و طبق کاربردی که دارند، به چهار دسته تقسیم می‌شوند.
- دسته ۱ (Category I): برای جاهایی به کار می‌روند که تجهیز مورد اندازه‌گیری به صورت مستقیم به برق اصلی (ولتاژ‌بالا) وصل نیست.
- دسته ۲ (Category II): برای تجهیزاتی که با برق تک‌فاز کار می‌کنند، از این دسته مولتی‌مترها استفاده می‌شود.
- دسته ۳ (Category III): بارهایی که به صورت دائم به شبکه برق وصل هستند، مانند تابلوهای توزیع، موتورها و کانکتورها یا پریزهای برق سه‌فاز با این دسته مولتی‌مترها تست یا اندازه‌گیری می‌شوند.
- دسته ۴ (Category IV): برای کار با تجهیزاتی که احتمال نشتی جریان یا امکان اتصالی آنها بالاست، مانند ورودی‌های سیستم تغذیه قدرت، تابلوهای اصلی توزیع، اِلِمان‌های اندازه‌گیری قدرت و تجهیزات حفاظتی از این مولتی‌مترها استفاده می‌شود.
در هر دسته‌بندی، ماکسیمم ولتاژ گذرای (Transient) ایمن برای مولتیمتر تعیین می‌شود. همچنین مولتی‌مترهای استاندارد مجهز به مدار حفاظت در برابر اضافه‌جریان هستند. مولتی‌مترهای دسته ۲ و بالاتر ایمنی و کارایی بهتری دارند و مجهز به فیوزهای سرامیکی با ظرفیت بیش از ۲۰ آمپر هستند؛ این فیوزها احتمال انفجار بسیار کمتری نسبت به فیوزهای شیشه‌ای دارند. در مدار داخلی این مولتی‌مترها، برای حفاظت ولتاژ از یک وَریستور و برای حفاظت در برابر جریان بالا از نوعی فیوز پلیمری استفاده می‌شود.
بیشتر بدانید
وریستور (Varistor) یک قطعه الکترونیکی است که برای حفاظت مدار در برابر پرش ناگهانی ولتاژ (Surge) به کار می‌رود. این قطعه که به آن «مقاومت وابسته به ولتاژ» نیز گفته می‌شود، مشخصه‌ای به نام «ولتاژ آستانه» دارد. هنگامی که ولتاژ دو سر آن کمتر از مقدار آستانه باشد، جریان بسیار کمی از آن می‌گذرد و تقریباً مدار‌باز عمل می‌کند. با افزایش ولتاژ از مقدار آستانه، جریان آن به‌سرعت افزایش یافته و رفتار آن مانند یک مقاومت بسیار کوچک می‌شود.
به عبارت دیگر، در ولتاژ بیشتر از آستانه، تقریباً به حالت اتصال کوتاه می‌رود. با توجه به پاسخ سریع وَریستور به افزایش ولتاژ، به‌کارگیری آن به‌صورت موازی با منبع ورودی، مدار را از پرش ناگهانی ولتاژ حفاظت می‌کند. مقدار ولتاژ آستانه وریستور می‌تواند از ۳۰ ولت تا چند‌صد ولت باشد.
مشخصههای مولتیمتر
مانند هر تجهیز دیگری، مولتیمتر نیز با مشخصههای ویژه خود شناسایی و ارزیابی می‌شود. مشخصههای مولتیمتر عبارتند از: رزولوشن، دقت، امپدانس ورودی، ولتاژ سربار و خوانش جریان متناوب. در ادامه هر یک از این مشخصه‌ها را توضیح می‌دهیم.
رزولوشن (Resolution)
رزولوشن یک مولتیمتر عبارت است از کوچکترین مقداری که آن مولتیمتر می‌تواند نشان دهد. در مولتی‌مترهای دیجیتال این مقدار قابل تنظیم است. مثلاً یک مولتیمتر با رزولوشن ۱ میلی‌ولت که روی مقیاس ۱۰ ولت تنظیم شده است، می‌تواند تغییرات مقدار اندازه‌گیری را با دقت ۱ میلی‌ولت نمایش دهد.
با وجود کارایی بالای مولتی‌مترهای دیجیتال، کاربران، مولتی‌مترهای آنالوگ را برای برخی کارها، به‌ویژه در تست مدارهای الکترونیکی ترجیح می‌دهند. زیرا این مولتی‌مترها نسبت به تغییرات متغیر مورد اندازه‌گیری، حساسیت بالاتری دارند و پاسخ سریع‌تری به این تغییرات نشان می‌دهند.
مولتیمتر دیجیتال با نمونه‌برداری از مقدار اندازه‌گیری‌شده طی یک بازه زمانی، مقدار آن را محاسبه و سپس نمایش میدهد؛ اما مولتیمتر آنالوگ به‌صورت همزمان و پیوسته تغییرات متغیر را دنبال می‌کند و برخلاف نوع دیجیتال، هیچ تأخیری در نمایش مقدار اندازه‌گیری‌شده ندارد. برای مثال، در هنگام تست سلف یا خازن دنبال کردن تغییرات اندازه‌گیری ولتاژ یا جریان با مولتیمتر آنالوگ بسیار آسان‌تر از مولتیمتر دیجیتال است.
دقت (Accuracy)
مولتیمتر دیجیتال نسبت به نوع آنالوگ آن دقت بسیار بالاتری دارد. دقت مولتیمتر آنالوگ استاندارد حدود ۳ درصد است؛ در حالی که مولتی‌مترهای دیجیتالِ قابل‌حمل دارای دقت ۰.۵ درصد هستند و نوع رومیزی این مولتی‌مترها دارای دقت اندازه‌گیری ۰.۰۱ درصد است. انواع آزمایشگاهی این تجهیزات نیز دقت چند در میلیون را به کاربر ارائه می‌دهند.
میزان دقت مولتیمتر با گذر زمان افت می کند و باید به صورت دوره‌ای کالیبره شود. هرچند برای بیشتر تست‌های معمول در صنعت، نیازی به دقت بالا و کالیبره‌بودن مولتیمتر نیست، اما برای کاربردهای حساس، مانند اندازه‌گیری مدارهای الکترونیکی ولتاژ‌پایین، باید دقیق‌بودن اندازه‌گیری این مولتی‌مترها در دوره‌های زمانی مشخص، کالیبره و تأیید شود.
امپدانس ورودی (Input Impedance)
هنگام اندازه‌گیری ولتاژ، امپدانس ورودی مولتیمتر در قیاس با امپدانس مداری که اندازه‌گیری می‌شود، باید بسیار بالا باشد. در غیر این صورت مولتیمتر روی عملکرد مدار اثر می‌گذارد و مقدار اندازه‌گیری‌شده دقیق نیست. مولتی‌مترهای دیجیتال و برخی انواع آنالوگ که تقویت‌کننده داخلی دارند، دارای امپدانس بزرگ ثابتی هستند تا به مدار آسیب نزنند. اندازه این امپدانس ۱ تا ۱۰ مگااُهم است و بسته به میزان حساسیت مولتیمتر و رنج اندازه‌گیریِ انتخاب‌شده، متغیر است.
ولتاژ سربار (Burden Voltage)
هر دستگاه اندازه‌گیری، دارای مقاومت داخلی است. ولتاژ سربار ولتاژی است که در اثر عبور جریان از دستگاه اندازه‌گیری روی دو سر مقاومت داخلی می‌افتد. علاوه بر این، مولتیمتر برای محاسبه جریان، آن را از مقاومت کوچکی به نام «مقاومت شانت» (Shunt Resistor) عبور میدهد. تأثیر ولتاژ سربار بر اندازه‌گیری، به رنج جریان بستگی دارد، زیرا برای هر رنج جریان مقاومت شانتِ متفاوتی استفاده می‌شود.
در اندازه‌گیری جریانِ مدارهای ولتاژ پایین اثر ولتاژ سربار می‌تواند قابل توجه باشد. برای تشخیص اثر آن باید رنج اندازه‌گیری مولتی متر را تغییر داد. اگر با تغییر رِنج، مقدار اندازه‌گیری‌شده تغییری نکند، یعنی ولتاژ سربار تأثیری در اندازه‌گیری نداشته است و اگر تغییر کند، با تنظیم مولتیمتر روی رنج بالاتر می‌توان اثر ولتاژ سربار را کاهش داد یا حذف کرد.
خوانش جریان متناوب (Alternating Current Sensing)
سیستم تشخیص در مولتی متر دیجیتال از متغیرهای DC برای اندازه‌گیری استفاده می‌کند. یعنی برای اندازه‌گیری ولتاژ و جریان AC، شاخص DC آن را محاسبه و از روی آن مقادیر متناوب را تشخیص میدهد. مولتی متر برای اندازه‌گیری جریان متناوب از یک مدار یکسوساز بهره می‌برد. این مدار، مقدار متوسط و پیک جریان را اندازه می‌گیرد و با استفاده از آنها مقدار RMS موج سینوسی را محاسبه و به کاربر نمایش میدهد.
مقدار RMS از مشخصههای ولتاژ و جریان متناوب است که از حاصل تقسیم پیک سیگنال (ولتاژ یا جریان) بر رادیکال ۲ به دست می‌آید. با افزایش فرکانس سیگنال‌های سینوسی و غیر‌سینوسی، خوانش مقدار RMS جریان متناوب برای مولتیمتر دشوارتر می‌شود. در راهنمای (Manual Guide) مولتی متر، به محدوده فرکانسی که اندازه‌گیری جریان و ولتاژ AC در آن محدوده معتبر است، اشاره می‌شود. بنابراین، کیفیت خوانش جریان متناوب از مشخصههای مهم مولتی‌مترها است.
اجزای اصلی مولتیمتر دیجیتال و نحوه استفاده از آن
چنان‌که می‌دانید، در محیط‌های صنعتی، استفاده از مولتی‌مترهای دیجیتال بسیار رایج‌تر است. از این رو، در این بخش ویژگی‌های سخت‌افزاری و نحوه کار با این مولتی‌مترها را بررسی می‌کنیم.
مولتی‌مترهای دیجیتال متداول از چهار بخش اصلی تشکیل می‌شوند.
صفحه نمایشگر
صفحه نمایشگر مقدار اندازه‌گیری‌شده را به‌همراه نوع و رِنج متغیر نشان میدهد. نمایشگر مولتیمتر معمولاً چهار عدد را نمایش می دهد و می‌تواند علامت منفی (-) را هم نشان دهد. جنس صفحه نمایشگر از کریستال مایع (LCD) است که طول عمر زیادی دارد. در برخی مولتی‌مترها برای نمایش بهتر در جاهای کم‌نور یک لامپ LED برای بهبود روشنایی نمایشگر در کنار صفحه تعبیه شده است.
برخی انواع پیشرفته مولتیمتر، توانایی نمایش چند متغیر به صورت همزمان یا نمایش نمودار تغییرات یک متغیر را روی صفحه نمایشگر خود دارند. در شکل ۴ یک نمونه مولتیمتر پیشرفته را می‌بینید که قابلیت نمایش نمودار تغییرات متغیر را دارد.
کلید سلکتور
با چرخاندن کلید سلکتور می‌توانید نوع متغیر مورد اندازه‌گیری را در رنج‌های مختلف انتخاب کنید. در مولتی‌مترهای متداول این متغیرها ولتاژ و جریان AC و DC و مقاومت هستند. علاوه بر آنها، حالت تست دیود (بازر) هم روی سلکتور همه مولتی‌مترها وجود دارد. در انواع پیشرفته‌تر مولتیمتر، متغیرهای دیگری مانند ظرفیت خازن، فرکانس و دما نیز توسط کلید سلکتور قابل انتخاب هستند.
پورت‌های اتصال پروب
معمولاً روی مولتی‌مترهاسه پورت نصب شده است؛ پورت COM که برای اتصال پروب مشکی است و هنگام اندازه‌گیری، به زمین یا منفی (-) مدار وصل می‌شود و دو پورت دیگر که تفاوت آنها در رِنج اندازه‌گیری جریان است. بسته به اینکه مدار اندازه‌گیری‌شونده چه محدوده جریانی را عبور میدهد، باید پروب قرمز را به یکی از این دو پورت وصل کنیم. در شکل ۵ ولتاژگیری به‌وسیله یک مولتیمتر دیجیتال مشاهده می‌شود.
پروب‌ها
پروب‌های مولتیمتر به‌وسیله یک کانکتور موزی‌شکل (Banana Type Connector) به پورت‌ها متصل می‌شوند. پروب‌ها انواع مختلفی دارند. از جمله آنها می‌توان موارد زیر را نام برد.
- پروب‌های سوزنی (Needle Tipped): به این پروب‌ها «پروب تست» نیز گفته می‌شود و پرکاربردترین نوع پروب برای تست تجهیزات الکتریکی هستند.
- پروب‌های قلابی (Hook): این پروب‌ها برای اندازه‌گیری پایه‌های IC و مدارهای الکترونیکی مناسب هستند.
- پروب‌های سوسماری (Alligator): این پروب‌ها برای اتصال به سیم و پین در تجهیزات الکتریکی به کار می‌روند و در تست‌های طولانی‌مدت، کار با مولتیمتر را آسان می‌کنند.
- پروب‌های انبری (Tweezers): این پروب‌ها برای اندازه‌گیری قطعات SMD ظریف به کار می‌روند.
نمونه کاربردهای مولتیمتر در صنعت
مولتیمتر یکی از پرکاربردترین تجهیزاتی است که مهندسان و تکنسین‌های برق در صنعت از آن استفاده می‌کنند. از قابلیت‌های مولتیمتر بیشتر برای تست سلامت تجهیزات، بررسی ارتباط الکتریکی بین ترمینال‌ها و عیب‌یابی مدارهای فرمان و قدرت استفاده می‌شود. در ادامه، برخی کاربردهای رایج مولتیمتر در صنعت را شرح خواهیم داد.
تست موتور سه‌فاز
برای تست موتور سه‌فاز، سلکتور مولتیمتر را روی حالت اهمی در بالاترین رِنج قرار می‌دهیم. برای تست سلامت هر یک از سیم‌پیچ‌ها پروب قرمز را روی یکی از ترمینال‌ها (مثلاً T1) قرار داده و پروب مشکی را روی اتصال زمین می‌گذاریم. در این حالت مولتیمتر باید مقدار اهم بی‌نهایت را نشان دهد.
اگر مقدار صفر یا نزدیک به صفر اندازه‌گیری شود، یا کابل موتور مشکل دارد، یا سیم‌پیچ سوخته است. حال برای اینکه بدانیم مشکل از کابل است یا سیم‌پیچ، باید کابل را از سر ترمینال‌های موتور باز کنیم. در این حالت تست مقاومت را دوباره انجام می‌دهیم و باید مقدار بی‌نهایت نشان داده شود. در غیر این صورت، اشکال از سیم‌پیچ موتور است.
تست دیگر موتور اندازه‌گیری مقاومت سیم‌پیچ‌های موتور است. برای این تست، مولتیمتر را روی حالت اهمی قرار می‌دهیم. باید کابل موتور از ترمینال‌ها جدا شده باشد. حال مقاومت دو سر هر سیم‌پیچ (کلاف) را جداگانه اندازه می‌گیریم؛ مقاومت هر سه سیم‌پیچ باید تقریباً برابر باشد؛ البته اختلاف مقاومت تا ده درصد مجاز است. شکل ۷ تست دو سر سیم‌پیچ‌های موتور با مولتیمتر را نشان میدهد.
یک روش دیگر برای تست مقاومت سیم‌پیچ‌ها (کلاف‌ها) این است که با استفاده از تیغه مسی موتور را به صورت ستاره ببندیم سپس مقاومت سرهای آزاد را دو به دو با مولتیمتر اندازه‌گیری کنیم
در این حالت مقاومت بین هر دو سر آزاد (مثلاً W1 و V1) برابر با مجموع مقاومت دو سیم‌پیچ (کلاف) است؛ زیرا سیم‌پیچ‌ها در مرکز ستاره سری شده‌اند. مشابه روش قبل، باید مقدار اندازه‌گیری‌شده در هر سه تست برابر باشد.
تست کنتاکتور
برای تست کنتاکتور AC ابتدا باید کلید یا فیوز برق ورودی آن را قطع کرد. سپس سیم‌های برق ورودی (لاین) و خروجی (ترمینال) کنتاکتور باید از آن جدا شود. دقت کنید، درصورتی‌که سیم‌ها برچسبِ شماره (تگ) ندارند، باید با یک ماژیک آنها را شماره‌گذاری کنید تا بعد از تست، سر جای خودشان بسته شوند. برای تست ارتباطِ ورودی و خروجی (لاین و ترمینال) کنتاکتور، مولتیمتر را روی حالت اهمی قرار داده و دو سر هر فاز را با پروب‌ها لمس می‌کنیم.
دقت کنید که پروب مشکی روی سمت ترمینال و پروب قرمز روی سمت لاین قرار گیرد. در حالت تحریک کنتاکتور (با ولتاژ بوبین یا به صورت دستی)، باید مقدار مقاومت اندازه‌گیری شده صفر باشد. در غیر این صورت کنتاکتور خراب است و باید تعویض شود. در حالتی که کنتاکتور تحریک نشده است، نباید اتصالی بین ورودی و خروجی برقرار باشد؛ یعنی مقاومت بین آنها باید بی‌نهایت باشد. با انجام این دو تست، سلامت تیغه‌های قدرت کنتاکتور مشخص می‌شود.
برای بررسی بوبین کنتاکتور نیز می‌توان از مولتیمتر استفاده کرد. با قرار دادن مولتیمتر روی حالت ولتاژ و اندازه‌گیری ولتاژِ ترمینال‌های بوبین، می‌توان دریافت که آیا ولتاژ تغذیه بوبین وصل است یا خیر. مقدار این ولتاژ بسته به نوع بوبین و کنتاکتور متفاوت است؛ اما معمولاً ۲۴ ولت، ۱۱۰ ولت یا ۲۲۰ ولت است.
درصورتی‌که ولتاژ بوبین درست است و هنوز کنتاکتور تحریک نمی‌شود، ممکن است سیم‌پیچ بوبین سوخته باشد. با قرار دادن مولتیمتر روی حالت اهمی و اندازه‌گیری مقاومت بوبین، باید مقدار ۱۰ تا ۱۰۰ اهم اندازه‌گیری شود. اگر مقاومتِ اندازه‌گیری‌شده بی‌نهایت است یا مدام تغییر می‌کند، یعنی بوبین کنتاکتور سوخته است. در شکل ۹ ترمینال‌های ورودی، خروجی و تغذیه بوبین کنتاکتور مشخص شده است.
برای انجام تستِ تیغه‌های کنتاکتور باید مقاومت بین ترمینال ۱ با ۲، سپس ۳ با ۴ و پس از آن ۵ با ۶ اندازه‌گیری شود. اگر سلکتور مولتیمتر، دارای حالت تست دیود یا بازر (Buzzer) است، می‌توان اتصال یا عدم اتصال تیغه‌ها را در حالت وصل و قطع چک کرد و نیازی به اندازه‌گیری اهم نیست. در شکل ۹ دو پایه A1 و A2 ترمینال‌های ولتاژ بوبین هستند که می‌توان از آنها برای تست بوبین، به روشی که گفته شد، استفاده کرد.
به جز مثال‌های فوق، از مولتیمتر می‌توان برای تست دیگر تجهیزات نیز استفاده کرد؛ مانند:
- کلیدهای حفاظتی (فیوز، کلید حرارتی و …)
- تجهیزات ابزار‌دقیق (ترموکوپل، RTD و …)
- ارتباط سیگنال‌های کنترلی و ارتباطی (لوپ چک)
برندهای معروف مولتیمتر
دستگاه‌های مولتیمتر تحت برندهای بسیار متنوعی در بازار موجود هستند. در ادامه با برخی برندهای معتبر تولید‌کننده مولتیمتر آشنا می‌شوید.
برند فلوک (Fluke)
شرکت آمریکایی فلوک یکی از بهترین شرکت‌های سازنده تجهیزات اندازه‌گیری و تست در جهان است که در سال ۱۹۵۳ تأسیس شد. مولتیمتر فلوک علاوه بر داشتن بدنه بسیار مقاوم و محکم از امنیت بسیار بالایی نیز برخوردار است. در این مولتیمتر، پیش‌بینی‌های لازم برای حفاظت مولتیمتر و کاربر از نوسانات شدید ولتاژ (Surge و Spike) در نظر گرفته شده است.
مولتی‌مترهای فلوک در انواع بسیار ساده و انواع بسیار پیشرفته با قابلیت‌هایی مانند اندازه‌گیری دما و ذخیره و نمایش نمودار اطلاعات اندازه‌گیری‌شده تولید می‌شوند. در شکل ۱۰ دو مدل مولتیمتر ساخت شرکت فلوک را مشاهده می‌کنید.
برند هیوکی (Hioki)
برند ژاپنی هیوکی تولید‌کننده تجهیزات تست و آنالیز الکتریکی است که در سال ۱۹۳۵ تأسیس شد. از جمله محصولات این شرکت می‌توان تجهیزات آنالیز شبکه قدرت، تست عایق، کلمپ اندازه‌گیری جریان و مولتیمتر را برشمرد. مولتی‌مترهای ساخت هیوکی از برندهای محبوب بازار به شمار می‌روند و در صنعت کاربرد گسترده‌ای دارند. شکل ۱۱ تصویر یک مولتیمتر ساخت هیوکی را نشان میدهد.
برند بریمن (Brymen)
شرکت تایوانی بریمن از شرکت‌های خوشنام سازنده تجهیزات اندازه‌گیری است. با وجود قیمت پایین‌تر مولتی‌مترهای بریمن نسبت به محصولات مشابه آمریکایی و اروپایی، این مولتی‌مترها از کیفیت و کارایی بسیار خوبی برخوردارند. در طراحی مولتیمتر بریمن حفاظت و ایمنی بالایی لحاظ شده است و نمایشگر و بدنه مقاومی دارند. در شکل ۱۲ نمونه یک مولتیمتر بریمن را می‌بینید.
برند کلِین (Klein)
برند آمریکایی کلین ار برندهای باکیفیت مولتیمتر در بازار است. مولتی‌مترهای کلِین طول عمر زیاد و مقاومت بالایی دارند و برای استفاده در محیط‌های صنعتی مناسب هستند. شکل ۱۳ یک مدل مولتیمتر کلین را نشان میدهد.
در کنار برندهای بررسی‌شده، برندهای دیگری مانند امپروب (Amprobe)، مَستِک (Mastech)، مکو (MECO) و اکس‌تک (Extech) از تولیدکنندگان مشهور مولتیمتر هستند.
قیمت مولتیمتر
با توجه به تنوع پرشمار مولتی‌مترهای موجود در بازار، مقایسه قیمت آنها کار ساده‌ای نیست. عواملی که در قیمت مولتیمتر تأثیر دارند، شامل موارد زیر هستند.
- برند
- کیفیت ساخت
- دقت اندازه‌گیری
- رنج اندازه‌گیری
- قابلیت‌های اندازه‌گیری (دما، جریان، ظرفیت خازن و …)
- امکانات جانبی (حافظه برای ذخیره اطلاعات، تکنولوژی نمایشگر و …)
با توجه به عواملی که مطرح شد، قیمت یک مولتیمتر می‌تواند از چند‌صدهزار تا چند‌ده‌میلیون تومان متغیر باشد. معمولاً برندهای آسیایی مانند Mastech یا SEW قیمت پایین‌تری دارند. هرچند برندهای آمریکایی و اروپایی که در چین ساخته می‌شوند نیز در بازار موجود هستند که قیمت پایین‌تری نسبت به نمونه اصلی آنها دارند.
جمع‌بندی
در این مقاله انواع مولتیمتر و مشخصههای آن، به عنوان یکی از پرکاربردترین دستگاه‌های اندازه‌گیری متغیرهای الکتریکی و عیب‌یابی فرایندهای صنعتی را بررسی کردیم. هر چند این دستگاه در زمینه‌هایی مانند مخابرات و الکترونیک نیز بسیار پرکاربرد است، اما تمرکز این مقاله و مثال‌هایی که ارائه شد، بیشتر در زمینه کاربرد صنعتی مولتیمتر بوده است. با توجه به اهمیت تسلط به قابلیت‌ها و نحوه استفاده از این دستگاه، افزایش دانش و تجربه در به‌کارگیری آن برای مهندسان و تکنسین‌های برق ضروری است.