اتوماتیک سازی دستگاه کله بر سنگبری
19/11/1402
هارمونیک و اثرات منفی آن
19/11/1402اگر تجربه‌ای در طراحی و مونتاژ تابلوهای الکتریکی داشته باشید یا حتی از نقشه‌های الکتریکی در کار خود استفاده کرده باشید، بی‌گمان می‌دانید که به‌کارگیری کلید برق صنعتی در همه مدارهای الکتریکی یک ضرورت است.
کلیدها می‌توانند امکان قطع و وصل مدار را برای کاربر یا اپراتور فراهم کنند، یا ممکن است نقش حفاظتی در مدار داشته باشند و با بروز مشکلاتی مانند اتصال کوتاه، اضافه‌جریان و برق‌گرفتگی از آسیب به افراد و تجهیزات جلوگیری کنند.
هدف از نوشتن این مقاله، معرفی انواع کلید در مدارهای برق صنعتی است. برای آشنایی با این تجهیزات در این مقاله با آکادمی فراتک صنعت پارس همراه باشید.
فهرست مطالب
-
انواع کلید برق صنعتی
-
کلیدهای دستی (سوئیچ)
-
کلید چاقویی (Knife Switch)
-
کلید روتاری (Rotary Switch)
-
کلید شستی یا پوش باتن (Push Button)
-
کلید توقف اضطراری یا امرجنسی (Emergency Stop Button)
-
کلید صفر و یک (Rocker Switch)
-
کلید ضامن (Toggle Switch)
-
-
کلیدهای اتوماتیک (کنتاکتور و رله)
-
کنتاکتور (Contactor)
-
اجرای اصلی کنتاکتور
-
کنتاکت‌های کمکی کنتاکتور
-
-
رله (Relay)
-
رله الکترومکانیکی (EMR)
-
رله حالت جامد (SSR)
-
رله زمان‌دار (Timer)
-
رله شمارنده (Counter)
-
-
-
کلیدهای محدود‌کننده (لیمیت سوئیچ)
-
لیمیت سوئیچ سوزنی (Whisker Limit Switch)
-
لیمیت سوئیچ اهرمی (Lever Limit Switch)
-
لیمیت سوئیچ فشاری یا پیستونی (Plunger Limit Switch)
-
لیمیت سوئیچ فشاری-غلتکی
-
-
کلیدهای حفاظتی
-
کلید مینیاتوری (MCB)
-
کلید حرارتی (MPCB)
-
کلید حفاظت در برابر جریان باقیمانده (RCD)
-
کلید کامپکت (MCCB)
-
-
-
جمع‌بندی
-
سوالات متداول
-
منابع
انواع کلید برق صنعتی
در مدارهای برق صنعتی کلیدها با اهداف مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. بعضی از آن‌ها برای قطع و وصل دستی مدار به کار می‌روند و برخی دیگر امکان قطع و وصل اتوماتیک مدار از راه دور را فراهم می‌کنند.
دسته سوم کلیدها آن‌هایی هستند که به تغییرات مکانیکی و فیزیکی پروسه به حالت باز یا بسته تغییر حالت می‌دهند و به آن‌ها «لیمیت‌سوئیچ» نیز گفته می‌شود. نوع دیگر کلیدهای برق صنعتی نیز برای حفاظت از تجهیزات و افراد استفاده می‌شوند. در ادامه، کاربرد هر دسته کلید را شرح می‌دهیم.
کلیدهای دستی (سوئیچ)
همان‌طور که اشاره شد، بعضی از کلیدهای برق صنعتی برای قطع و وصل دستی مدار به کار می‌روند. یعنی اگر نیاز باشد دستگاهی به هر دلیلی مثلاً برای تعمیر، ایجاد تغییر در مدار یا توقف کار از منبع تغذیه جدا شود، با استفاده از این کلیدها می‌توان این کار را انجام داد. در اصطلاح فنی، به کلید برق صنعتی گاهی «سوئیچ» گفته می‌شود. در ادامه، انواع مختلف کلیدهای دستی را شرح می‌دهیم.
کلید چاقویی (Knife Switch)
کلید چاقویی از یک کنتاکت ثابت (شیار) و یک کنتاکت متحرک (تیغه چاقویی) تشکیل شده است که با قرارگیری تیغه در شیار اتصال الکتریک وصل می‌شود. کنتاکت ثابت روی یک صفحه یا پایه نارسانا قرار می‌گیرد.
یک سر کنتاکت متحرک به یک لولا وصل شده و سر دیگر به دسته کلید متصل می‌شود. این نوع کلید برق صنعتی امکان جداسازی ایمن منبع تغذیه از مدار را فراهم می‌کند و معمولاً به‌عنوان کلید اصلی ورودی مدارها به کار می‌رود.
سوئیچ چاقویی در انواع و اشکال مختلفی ساخته می‌شود. این کلیدها می‌توانند به صورت یک‌پل، دوپل و سه‌پل موجود هستند و بعضی از آن‌ها به فیوز و برخی به جرقه‌گیر مجهزند. تیغه این کلیدها ممکن است از جنس فولاد، مس یا فلزات آلیاژی ساخته شود. در مدارهای الکتریکی فشار‌متوسط (از ۲۳۰ تا ۶۰۰ ولت) محدوده جریان این کلیدها از ۳۰ تا ۶۰۰۰ آمپر است.
کلید روتاری (Rotary Switch)
کلید روتاری که گاهی به آن «کلید سلکتوری» هم می‌گویند، از کلیدهای برق صنعتی بسیار پرکاربرد در مدارهای الکتریکی است. این کلید برای کاربری‌های مختلفی ساخته می‌شود.
ساده‌ترین نوع آن تنها دو حالت روشن و خاموش دارد و با چرخاندن کلید می‌توان اتصال الکتریکی بین مدار و منبع تغذیه را قطع یا وصل کرد. در نوع دیگرِ کلید روتاری، بیش از دو حالت برای کلید در نظر گرفته شده است و می‌توان هر حالتِ کلید را برای اتصال یک بخش از مدار به منبع تغذیه به کار برد.
از کلید روتاری معمولاً برای قطع و وصل مدارهای کمتر از ۵۰ آمپر استفاده می‌شود؛ اما بعضی از انواع این کلید تا ۱۵۰ آمپر را می‌توانند تحمل کنند. معمولاً کلید روتاری را روی درب پنل‌های الکتریکی یا روی بدنه دستگاه‌های صنعتی نصب می‌کنند. از کاربردهای رایج کلید روتاری در برق صنعتی می‌توان موارد زیر را نام برد.
- راه‌اندازی موتورهای چند‌دور مانند فن‌ها و کانوایر
- سیستم‌های روشنایی
- روشن کردن هیترهای برقی صنعتی
کلید شستی یا پوش باتن (Push Button)
از کلید شستی یا پوش باتن در همه مدارهای برق صنعتی استفاده می‌شود. این نوع کلید برق صنعتی در مدارهای فرمان به کار می‌رود و به عنوان کلید برق اصلی نمی‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
کلید شستی می‌تواند به دو صورت Normally-closed و Normally-open عمل کند. با فشار شستیِ پوش باتن اتصال الکتریکی، وصل یا قطع می‌شود؛ اما این اتصال به صورت دائمی نیست و با برداشتن فشار از پشت شستی، فنر پوش باتن، آن را به حالت قبل برمی‌گرداند.
کاربرد بسیار رایج پوش باتن تحریک مدار فرمان برای وصل یا قطع کنتاکتور است. بنابراین موتورهای الکتریکی، المنت‌ها و هر وسیله برقی دیگری که با کنتاکتور راه‌اندازی می‌شود را می‌توان با فشار کلید شستی (پوش باتن) راه‌اندازی یا متوقف کرد.
پوش باتن معمولاً روی درب تابلو کنترلی یا روی باکس استپ/استارت نصب می‌شود. بعضی از پوش‌باتن‌ها به یک لامپ LED مجهز هستند تا وضعیت قطع و وصل مدار فرمان را نشان دهند. در شکل ۵ نصب پوش باتن روی تابلو و روی باکس شستی استپ/استارت را می‌بینید.
کلید توقف اضطراری یا امرجنسی (Emergency Stop Button)
کلید اِمِرجنسی نوعی پوش باتن است که برای مواقع اضطراری که نیاز به قطع سریع مدار و توقف دستگاه توسط اپراتور وجود دارد، از آن استفاده می‌شود. این نوع کلیدهای برق صنعتی Normally-closed هستند و پس از فشار دادن باز شده و روی حالت باز قفل می‌شود. برای برگشتن کلید به حالت قبل باید شستیِ آن را چرخاند.
کلید صفر و یک (Rocker Switch)
کلید صفر و یک معمولاً یک کلید دو‌حالته است که برای قطع و وصل مدار یا دستگاه‌های الکتریکی استفاده می‌شود. می‌توان این کلید را روی درب تابلو برق با روی بدنه دستگاه نصب کرد. مثلاً برای روشن کردن هیتر، موتور الکتریکی یا سیستم روشنایی می‌توان از این نوع کلید برق صنعتی استفاده کرد. کلید صفر و یک برای جریان‌های زیاد مناسب نیست و از آن برای مدارهای با جریان کمتر از ۳۰ آمپر استفاده می‌شود.
کلید ضامن (Toggle Switch)
عملکرد کلید ضامن یا تاگِل‌سوئیچ مانند کلید صفر و یک است. تفاوت آن با کلید صفر و یک این است که به دلیل داشتن دکمه اهرمی بلند قطع و وصل آن آسان‌تر است و با توجه به اینکه معمولاً از فلز ساخته می‌شود، مقاومت فیزیکی آن برای محیط‌های کاری خشن بیشتر است. در شکل ۷ نمای ظاهری یک کلید ضامن (تاگل‌سوئیچ) را مشاهده می‌کنید.
به‌طورکلی، کلیدهای برق صنعتی دستی بسیار متنوع هستند. به جز کلیدهایی که به آن‌ها اشاره شد، انواع دیگری مانند کلید دیمری، کلید پتانسیومتری، کلید کشویی و بسیاری انواع دیگر نیز در صنعت استفاده می‌شوند.
کلیدهای اتوماتیک (کنتاکتور و رله)
کنتاکتور و رله کلیدهایی هستند که فرمان قطع و وصل مدار را به‌صورت غیر‌مستقیم یا اتوماتیک دریافت می‌کنند. برای مثال، ممکن است فرمان را از PLC بگیرند یا یک پوش‌باتن روی درب تابلو یا گاهی پوش‌باتن نرم‌افزاری در برنامه HMI فرمان قطع و وصل را به آن‌ها بدهد.
بنابراین، کنتاکتور و رله می‌توانند از راه دور کنترل شوند و نیاز به تحریک دستی ندارند؛ هرچند که بسیاری از آن‌ها را می‌توان با دست هم قطع و وصل کرد. با ما همراه باشید تا نحوه کار کنتاکتور و رله را بررسی کنیم.
کنتاکتور (Contactor)
کنتاکتور یک کلید برق صنعتی بسیار پرکاربرد در مدارهای فرمان و قدرت صنعتی است. این تجهیز بعد از تجهیزات حفاظتی در مدار قرار می‌گیرد و اتصال منبع تغذیه به هر تجهیز الکتریکی مانند موتور، المنت، خازن و ترانس از طریق کنتاکتور انجام می‌شود. این تجهیز را به سه صورت تک‌پل، دوپل و سه‌پل می‌سازند و برای اتصال برق AC و DC مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اجرای اصلی کنتاکتور
هر کنتاکتور از سه بخش اصلی بوبین (کویل یا مگنت)، کنتاکت‌های اصلی (تیغه‌های اصلی) و بدنه تشکیل شده است. در اینجا اجزای اصلی کنتاکتور را به عنوان یک کلید برق صنعتی به اختصار شرح می‌دهیم.
- بوبین: بوبین کنتاکتور یک سیم‌پیچ است که وظیفه تغییر وضعیت تیغه‌ها را بر عهده دارد. با اتصال برق به سیم‌پیچ بوبین، در هسته آن خاصیت مغناطیسی ایجاد شده و مانند یک آهنربا تیغه‌های کنتاکتور را به سمت خود می‌کشد. کنتاکتورها معمولاً نرمال باز (NO) هستند. در این حالت، با برق‌دار شدن بوبین، کنتاکت‌های اصلی کنتاکتور بسته شده و تغذیه اصلی به مدار یا تجهیزی که کنتاکتور به آن متصل است، وصل می‌شود.
فرمان تغذیه بوبین کنتاکتور از طریق مدار فرمان یا کنترلر اعمال می‌شود. ولتاژ لازم برای تغذیه بوبین، معمولاً ۲۴ ولت، ۱۱۰ ولت یا ۲۲۰ ولت است.
- کنتاکت‌های اصلی: کنتاکت‌ها یا تیغه‌های اصلی کنتاکتور نقش برقرار کننده مسیر عبور جریان تغذیه اصلی را ایفا می‌کنند. تیغه‌های کنتاکتور در حالتی که بوبین برق‌دار نیست، معمولاً باز هستند؛ هرچند نوع تیغه بسته (NC) این تجهیز نیز وجود دارد. هنگامی که بوبین کنتاکتور بی‌برق شود، تیغه‌ها به‌وسیله یک فنر به حالت «نرمال» خود باز می‌گردند.
تیغه‌های کنتاکتور از آلیاژهای مختلفی ساخته می‌شوند. از فلزاتی که در ساخت این تیغه‌ها استفاده می‌شود. می‌توان مس، تنگستن، نقره و اکسید کادمیوم را نام برد.
- بدنه کنتاکتور: بدنه کنتاکتور در بر گیرنده همه اجزای آن از جمله بوبین، تیغه‌ها و فنرها و هسته‌های وصل‌کننده کنتاکت است و بخش‌های اصلی را از یکدیگر و از دسترس افراد جدا می‌کند. بدنه از جنس پلاستیک نارسانا ساخته می‌شود و نسبت به ضربه، حرارت، انفجار و نفوذ آلودگی‌های محیطی به درون کنتاکتور مقاوم است.
برای دسترسی کاربر به تیغه‌ها و بوبین کنتاکتور به‌منظور نصب یا عیب‌یابی آن، ترمینال‌هایی روی بدنه کنتاکتور تعبیه شده است. در شکل ۱۰ محل این ترمینال‌ها روی یک کنتاکتور سه‌پل (سه‌فاز) نشان داده شده است.
همان‌طور که در شکل ۱۰ می‌بینید، دو ترمینال A1 و A2 ترمینال‌های دو سر بوبین، ترمینال‌های L2 ،L1 و L3 ورودی برق اصلی (ولتاژ خط) و ترمینال‌های T2 ،T1 و T3 خروجی کنتاکت‌های اصلی کنتاکتور هستند.
کنتاکت‌های کمکی کنتاکتور
کنتاکت‌های کمکی، تیغه‌هایی هستند که برای استفاده در مدار فرمان روی کنتاکتور تعبیه شده‌اند و وضعیت آن‌ها تابع وضعیت تیغه‌های اصلی کنتاکتور است. برای مثال، اگر تیغه‌های اصلی یک کنتاکتور NO در حالت باز باشند، تیغه کمکی NO در حالت باز و تیغه کمکی NC بسته است. با برق‌دار شدن بوبین و بسته شدن کنتاکت‌های اصلی، تیغه کمکی NO بسته شده و تیغه کمکی NC باز می‌شود. در شکل ۱۱ کنتاکت‌های کمکی یک کنتاکتور مشخص شده‌اند.
همان‌طور که در شکل ۱۱ دیده می‌شود، دو سر تیغه کمکی باز (NO) با اعداد ۱۳ و ۱۴ و دو سر تیغه کمکی بسته (NC) با اعداد ۲۱ و ۲۲ روی کنتاکتور نمایش داده می‌شوند.
کنتاکتورها در انواع مختلف DC ،AC، کنتاکتور خازنی و کنتاکتور خلأ ساخته می‌شوند. برای انتخاب کنتاکتور باید نوع کاربری آن در نظر گرفته شود.
رله (Relay)
رله‌ها نیز مانند کنتاکتورها از کلیدهای برق صنعتی هستند که به صورت اتوماتیک و از راه دور قابل قطع و وصل شدن هستند. از رله‌ها معمولاً در مدارهای فرمان یا راه‌اندازی تجهیزات الکتریکی ولتاژ‌پایین استفاده می‌شود. این تجهیزات در انواع و اشکال پرشماری ساخته می‌شوند. از انواع پرکاربرد رله می‌توان موارد زیر را برشمرد.
رله الکترومکانیکی (EMR)
عملکرد رله الکترومکانیکی بسیار شبیه به کنتاکتور است. این نوع رله نیز مانند کنتاکتور از ترکیب بوبین و تیغه برای عمل کردن بهره می‌برد. با برق‌دار شدن بوبین، تیغه رله تغییر وضعیت می‌دهد. رله‌ها معمولاً هر دو حالت NO و NC را دارند و بنا به نیاز می‌توان از هر کدام تیغه‌های باز یا بسته رله EMR در مدار فرمان استفاده کرد.
رله‌های الکترومکانیکی بسیار کارآمد و بادوام هستند؛ اما فرکانس سوئیچینگ آن‌ها محدود است و برای کاربردهایی که نیاز به قطع و وصل سریع و زیاد وجود دارد، دچار فرسایش مکانیکی می‌شوند.
رله حالت جامد (SSR)
رله SSR یکی دیگر از رله‌های پرکاربرد در مدارهای برق صنعتی است. این رله بخش متحرک ندارد و عملکرد آن به‌صورت الکترونیکی است. با اعمال فرمان (ولتاژ) به این رله، توسط یک LED بیس یک ترانزیستور اپتوکوپلر فعال شده و جریان بین دو پایه کلکتور و امیتر جاری می‌شود و اتصال الکتریکی برقرار می‌شود. سرعت سوئیچینگ رله SSR بسیار بالاست و در مدارهای فرکانس بالا بسیار پرکاربرد است.
رله زمان‌دار (Timer)
رله زمان‌دار (تایمر) نوع دیگری از رله است که امکان تأخیر در قطع و تأخیر در وصل را در مدار فرمان فراهم می‌کند. این رله هم به‌صورت مکانیکی و هم به‌صورت الکترونیکی در بازار موجود است و به‌صورت نرم‌افزاری در برنامه PLC یا انواع میکروکنترلر نیز به کار می‌رود. عملکرد این رله به گونه‌ای است که پس
از طی شدن زمان تعیین شده، یک کنتاکت باز یا بسته (یا هر دو) را به کاربر تحویل می‌دهد. از تایمر می‌توان برای تأخیر در راه‌اندازی موتور کانوایر یا پمپ استفاده کرد. همچنین برای تأخیر در خاموشی سیستم روشنایی پس از روشن شدن یا توقف یک خط تولید پس از راه‌اندازی می‌توان آن را به کار گرفت.
رله شمارنده (Counter)
عملکرد رله شمارنده (کانتر) مانند تایمر است؛ با این تفاوت که معیار عملکرد آن بر اساس تعداد پالس فرمانی است که دریافت می‌کنند. مثلاً در سیستم بسته‌بندی برای شمارش محصولی که باید در یک بسته قرار بگیرد، می‌توان از رله کانتر استفاده کرد.
این رله به‌صورت الکترونیکی ساخته می‌شود و دو حالت شمارش به پایین (Down Counter) و شمارش به بالا (Up Counter) یا هر دو را می‌تواند انجام دهد. پس از رسیدن به تعداد تعیین‌شده، می‌توان یک یا چند کنتاکت باز یا بسته از کانتر گرفت و در منطق مدار فرمان یا سیستم کنترلی به کار برد.
در شکل ۱۲ انواع رله‌های معرفی شده را می‌بینید.
کلیدهای محدود‌کننده (لیمیت سوئیچ)
کلیدهای محدود‌کننده که به آن‌ها «کلید مکانیکی» یا «لیمیت سوئیچ» هم گفته می‌شود، نوعی کلید برق صنعتی هستند که معمولاً با برخورد یا فشار یک جسم فیزیکی بسته یا باز می‌شوند تا حرکت دستگاه را در هنگام برخورد متوقف کنند یا سیگنالی را برای کنترلر یا مدار فرمان ارسال کنند. در اینجا، چند نمونه لیمیت سوئیچ را معرفی می‌کنیم.
لیمیت سوئیچ سوزنی (Whisker Limit Switch)
لیمیت سوئیچ سوزنی (فنری) مجهز به یک سوزن فنری با استحکام نسبتاً بالا است که در هنگام اعمال فشار، خم شده و با رسیدن فشار به حد مشخص یک کنتاکت قطع یا وصل به کاربر می‌دهد. این سوئیچ برای کانوایر (نوار نقاله) و خطوط مونتاژ قطعات کاربرد زیادی دارد و فلوی مواد یا قطعات عبوری از یک مقطع یا موقعیت مکانی آن‌ها را کنترل می‌کند.
لیمیت سوئیچ اهرمی (Lever Limit Switch)
یکی از انواع پرکاربرد و مطمئن لیمیت سوئیچ، نوع اهرمی آن است. لیمیت سوئیچ اهرمی دارای یک اهرم است که به یک پایه (شفت) گردان متصل است. با برخورد جسم به اهرم، پایه گردان می‌چرخد و پس از چرخش آن تا حد معینی سوئیچ عمل کرده و کنتاکت آن فعال می‌شود.
لیمیت سوئیچ اهرمی زمان پاسخ بسیار سریعی دارد و از این رو، برای صدور سینال قطع سریع (Shut-off) یا راه‌اندازی (Trigger) بسیار مناسب است. در سیستم‌هایی مانند بالابر، آسانسور و باز و بسته کردن درب‌های اتوماتیک می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
لیمیت سوئیچ فشاری یا پیستونی (Plunger Limit Switch)
لیمیت سوئیچ فشاری نوع دیگری از کلید برق صنعتی است که از یک سوئیچ فشاری (پیستونی) تشکیل شده که با فشار مستقیم خارجی قطع و وصل می‌شود. میزان فشاری که باید به کلید وارد شود تا عمل کند بسته به نوع لیمیت‌سوئیچ متفاوت است. این سوئیچ‌ها بسیار ساده، کاربردی، مقرون‌به‌صرفه و متنوع هستند.
لیمیت سوئیچ فشاری-غلتکی
لیمیت سوئیچ فشاری–غلتکی نوعی لیمیت سوئیچ است که از یک غلتک برای انتقال نیروی دورانی به یک سوئیچ بهره می‌برد. سوئیچ فشاری با اعمال فشار حرکت کرده و کار قطع یا وصل مدار را به عنوان یک کلید برق صنعتی انجام می‌دهد.
کلیدهای حفاظتی
کلیدهای حفاظتی، همان‌طور که از نامشان پیداست، برای حفاظت افراد و تجهیزات، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نوع کلیدهای برق صنعتی مدار را در برابر اتفاقاتی مانند اتصال کوتاه، اضافه‌جریان، اضافه‌ولتاژ و افت ولتاژ محافظت می‌کند و ایمنی افراد را در برابر برق‌گرفتگی یا انفجار و آتش‌سوزی الکتریکی تأمین می‌کنند. در ادامه، بعضی از انواع پرکاربرد کلیدهای حفاظتی را معرفی کرده و نحوه کار آن‌ها را به‌اختصار شرح می‌دهیم.
کلید مینیاتوری (MCB)
در همه مدارهای الکتریکی صنعتی از کلید مینیاتوری استفاده می‌شود. کلید مینیاتوری برای حفاظت مدار از اضافه جریان یا اتصال کوتاه به کار می‌رود. پاسخ این کلید به اضافه جریان نسبت به فیوزها بسیار سریع‌تر است و بر خلاف فیوزها می‌توان آن را دوباره وصل کرد. کلید مینیاتوری از تک‌پل تا چهار‌پل ساخته می‌شود و معمولاً آن را روی مسیر فاز نصب می‌کنند.
مهم‌ترین مشخصه انتخاب کلید مینیاتوری حداکثر آمپر آن است. هرگاه جریان از مقدار ماکزیمم بیشتر شود، کلید قطع می‌شود. کلیدهای مینیاتوری از ۱ تا ۶۳ آمپر در بازار موجود هستند.
کلید حرارتی (MPCB)
کلید حفاظت موتور (Motor Protection Circuit Breaker) که در اصطلاح فنی به آن کلید حرارتی نیز گفته می‌شود، مجهز به یک بخش مغناطیسی و یک بیمتال است. به این صورت موتور هم در برابر اضافه‌بارِ ماندگار و هم عدم تعادل فاز محافظت می‌شود. کلید حرارتی با مشخصات مختلف برای حفاظت از سایزهای مختلف موتورهای AC به کار می‌رود.
کلید حفاظت در برابر جریان باقیمانده (RCD)
کلید RDC برای حفاظت افراد در برابر جریان باقیمانده استفاده می‌شود. در اصطلاح عامیانه به اشتباه، این کلید برق صنعتی را «کلید محافظ جان» می‌نامند؛ اما این کلید تنها از جان افراد در برابر جریان باقیمانده محافظت می‌کند و در برابر خطرات دیگری که موجب برق‌گرفتگی می‌شوند، ناکارآمد است.
اگر جریان الکتریکی در یک مدار در مسیر نادرستی جاری شود، مثلاً بخشی از جریان از بدن فردی یا بدنه هادی یک وسیله یا تجهیز عبور کند به این جریان جریان باقیمانده یا نشتی می‌گویند. کلید RCD جریان کل ورودی و خروجی مدار را مانیتور می‌کند؛ درصورتی‌که اختلاف جریان ورودی و خروجی در حدی باشد که برای افراد خطر آفرین باشد، ارتباط مدار را با منبع تغذیه قطع می‌کند.
کلید کامپکت (MCCB)
کلید MCCB که با آن کلید کامپکت می‌گویند، از تجهیزات حفاظتی پرکاربرد در برق صنعتی است. نام این کلید مخفف Molded Case Circuit Breaker است. کلید کامپکت از تجهیزات در برابر اضافه بار و افزایش دما محافظت می‌کند. علاوه بر آن، از این کلید برق صنعتی می‌توان برای قطع دستی مدار نیز استفاده کرد. کلید کامپکت دارای سه وضعیت خاموش، روشن و تریپ است.
در صورتی که کلید به دلایل حفاظتی تریپ خورده باشد، برای وصل مجدد باید ابتدا آن را به حالت خاموش (Off) برد و سپس در حالت وصل (On) قرار داد. از این کلید بیشتر به عنوان کلید اصلی تابلو یا کلید حفاظت موتور استفاده می‌شود. بعضی از انواع کلید کامپکت مجهز به تیغه‌های کمکی یا کنتاکت خطا و برخی قابلیت‌های دیگر نیز هستند.
جمع‌بندی
در طراحی همه مدارهای الکتریکی از انواع کلید برق صنعتی استفاده می‌شود. کار این کلیدها قطع و وصل ارتباط الکتریکی مدار (یا بخشی از مدار) از منبع تغذیه اصلی است. این کار می‌تواند به صورت دستی یا با صدور فرمان کنترلی از کنترلر و مدار فرمان انجام شود. همچنین، بعضی از کلیدها وظیفه تأمین ایمنی افراد یا حفاظت از تجهیزات را بر عهده دارند.
در این مقاله، پرکاربردترین کلیدهای برق صنعتی رایج در مدارهای برق صنعتی را معرفی کردیم و نحوه کار و کاربرد آن‌ها را شرح دادیم. برای هر مهندس یا تکنسین برق لازم و ضروری است که با این تجهیزات آشنایی داشته باشد. علاوه بر کلیدهایی که در اینجا بررسی شد، بسیاری تجهیزات دیگر در برق صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سوالات متداول
از لیمیت سوئیچ برای تشخیص وجود یا نبود یک جسم یا میزان نزدیکی آن در یک سیستم استفاده می‌شود.
لیمیت‌سوئیچ برای کاربرد ایمنی ساخته نشده است؛ اما از بسیاری انواع آن می‌توان برای مقاصد ایمنی مکانیکی نیز استفاده کرد.
کلید مینیاتوری در انواع متعددی مانند مغناطیسی، الکترونیکی و قابل‌تنظیم ساخته می‌شود. نوع بار و نوع حفاظت مورد نیاز، در انتخاب کلید برق صنعتی باید لحاظ شود.
کلید مینیاتوری در آمپرهای ۱A, 2A, 5A, 10A, 16A, 20A, 25A, 32A, 40A, 50A, 63A در بازار عرضه می‌شوند.
منابع
https://filnor.com/quality-products-and-services-delivered-on-time/switches/
https://www.elprocus.com/rotary-switch/
https://uk.rs-online.com/web/content/discovery/ideas-and-advice/rotary-switches-guide
https://www.cuidevices.com/blog/push-button-switches
https://uk.rs-online.com/web/content/discovery/ideas-and-advice/contactors-guide
https://www.electronicsforu.com/technology-trends
https://www.ledcontrols.co.uk/blog/what-do-rcds-do-how-do-rcds-work/
2 Comments
مطالب خیلی عالی و مفهومی
برای من که خیلی تجربه در برق صنعتی ندارم واقعا مطالب جذاب بود و اطلاعات زیادی کسب کردم
موفق باشید 🌹
خوشحالیم که مورد پسندتون بوده ، امیدواریم باز هم شما رو درسایتمون ببینیم